Symbolen in het kerkgebouw van de Hervormde Gemeente te Dinteloord

Op verschillende plaatsen in de kerk zijn symbolen in ons kerkgebouw aangebracht. Boven één van de deuren naast de preekstoel is een vis zichtbaar (zie afbeelding) wat voor Christus staat. Het Griekse woord voor vis I-CH-TH-U-S Iesous Christos Theou Uios Soter. Jezus Christus, Gods Zoon Verlosser.

Een minder bekende is het PX teken. Dit vindt u boven de deur van de consistoriekamer en boven het orgel aangebracht. Voor de liefhebbers: boven de architraaf (verbindings draagbalk) in het zogenaamde timpaan. Dit teken staat ook voor Christus naam De P en X vertegenwoordigen de Griekse letters chi en rho die staan voor C en R, de eerste twee letters van de ambtsnaam Christus. Dit zogenaamde Christus monogram verwijst hierdoor naar Hem die het middelpunt is van de prediking tijdens de wekelijkse erediensten.

Bij het ontwerp van de preekstoel, de wandborden waarop de Wet aan de pastorie zijde en aan de straatzijde de Geloofsbelijdenis staan, maar ook het orgel en de avondmaalstafel, bij het rugschot van de achterste bank aan weerszijde van de preekstoel en de kerkbank is gebruik gemaakt van versieringen die op zich geen diepere betekenis hebben maar toch de moeite waard zijn om uw aandacht op te vestigen. Het gaat om zogenaamde VOLUTEN, versieringen in het houtsnijwerk die met een krul eindigen.

Op verschillende plaatsen zijn de genoemde elementen in ons kerkgebouw te zien. Eens zijn deze versieringen door de houtsnijder toegevoegd aan zijn werkstukken.

Op de wandborden aan de pastoriezijde en straatzijde van de kerk staan de Wet en de Geloofsbelijdenis afgebeeld:
	De wet Des Heeren Toen sprak God al deze woorden zeggende: Ik ben de Heere uw God die U uit Egypteland uit het diensthuis uitgeleid heb. Gij zult geen andere goden voor Mijn aangezicht hebben. Gij zult u geen gesneden beeld nog enige gelijkenis maken, van hetgeen dat boven in de hemel is nog van hetgeen dat onder de aarde is noch van hetgeen in de wateren onder de aarde is. Gij zult u voor dien niet buigen nog hen dienen; want Ik de HEERE uw God ben een naijverig God die de misdaad der vaderen bezoek aan de kinderen, aan het derde en aan het vierde geslacht van degenen die mij haten, en barmhartigheid doe aan duizenden degenen die mij liefhebben en mijn geboden onderhouden.
Gij zult de naam van de Heeren uw God niet ijdel gebruiken, want de Heere uw God zal niet onschuldig houden wie zijn naam ijdel gebruikt. Gedenkt de Sabbat dat gij die heiligt. Zes dagen zult gij arbeiden en al uw werk doen, maar de zevende dag is de sabbat van de Heeren uw God, dan zult gij geen werk doen, gij noch uw zoon, noch uw dochter noch uw dienstknecht noch uw dienstmaagd noch uw vee noch uw vreemdeling die in uw poorten is. Want in zes dagen heeft de Heere uw God de hemel en de aarde gemaakt de zee en alles wat daar in is, en Hij rustte ten zevende dagen, daarom zegende de Heere den sabbatdag en heiligde dien. Eer uw vader en uw moeder, opdat uw dagen verlengd worden in het land dat de Heere uw God u geeft. Gij zult niet doodslaan. Gij zult niet echtbreken. Gij zult niet stelen. Gij zult geen vals getuigenis spreken tegen uw naaste. Gij zult niet begeren uws naasten huis gij zult niet begeren uws naasten vrouw nog zijn dienstknecht noch zijn dienstmaagd noch zijn os noch zijn ezel noch iets dat van uw naaste is.
De twaalf artikelen van het geloof Ik geloof in God de Vader de Almachtige Schepper des hemels en der aarde. En in Jezus Christus Zijn eniggeboren zoon, onze Heere. Die ontvangen is van den Heiligen Geest geboren uit de maagd Maria, die geleden heeft onder Pontius Pilatus, is gekruisigd, gestorven en begraven, nedergedaald ter helle. Ten derde dage wederom opgestaan uit de doden Opgevaren ten hemel, zittend ter rechterhand Gods des almachtige Vader, vanwaar Hij komen zal om te oordelen de levende en de doden Ik geloof in de Heiligen Geest. Ik geloof een heilige algemene christelijke kerk, de gemeenschap der heiligen vergeving der zonden de wederopstanding van het vlees en een eeuwig leven. Amen.

De vloer van het liturgisch centrum die is geplaveid met tegels, die een prachtig geheel vormen met een steeds terugkerend zogenaamd kortarmig kruis. De betekenis hiervan zal voor niemand wel een nadere toelichting behoeven. Ook nu wijst alles weer naar Hem van wie het Woord vol is.

Het liturgisch centrum heeft nog meer voorwerpen die de aandacht vragen. De twee statenbijbels liggen dag en nacht open, als symbool dat God en zijn Woord altijd toegankelijk zijn voor ieder die wil luisteren naar wat Hij ons te zeggen heeft. Zo zijn ook de avondmaalstafel, en het doopvont ten teken van Gods trouw aan Zijn volk, altijd en voor iedereen te zien. Wat misschien minder opvalt zijn de twee zuiltjes die het begin vormen van de treden naar het preekgestoelte en dan met name de twee granaatappels die er de bekroning van vormen. De granaatappel is in de beeldende kunst niet zomaar een verfraaiing, maar deze vrucht staat ergens voor. Het is een teken van eendracht en van het liefdeoffer van Christus. Maar ook is het een symbool van geloof. Zo gaat ook van dit stukje ambachtelijk houtsnijwerk een prediking uit tot ieder die er oog voor heeft.

Op het frontdeel van het preekgestoelte zijn vier figuren uitgesneden in de daarin aangebrachte panelen. Deze vier mannen zij de vier Evangelisten Mattheus, Johannes, Markus en Lukas. Hun namen zijn onder hun beeltenis ook uitgewerkt in het houtwerk. Behalve deze vier evangelisten zijn daarbij nog andere attributen uitgebeeld. Dit is een oud gebruik om aan te geven om wie het gaat of om wat bijzonder karakteristiek is voor de persoon die is afgebeeld. Er zijn verschillende tradities voor de soort voorwerpen en omdat wij niet meer weten wat de kunstenaar heeft beoogd is de verklaring niet helemaal zeker. De evangelisten hebben allen weliswaar op verschillende manier een ganzenveer ten teken dat zij hun verhaal hebben opgetekend. Bij de evangelist Johannes (met de hand op de borst) is een adelaar afgebeeld. Dit is een kenteken van de laatste evangelist die met scherpe blik, met adelaarsogen, alles overziet. Hij slaat als het ware een grote spanningsboog van de schepping naar het optreden van Johannes de Doper. Hij is het die de betekenis van het lijden, sterven en de opstanding van de Heere Jezus het duidelijkst naar voren brengt. Lukas staat bekend om zijn schilderachtige manier van vertellen. Volgens zijn eigen woorden geeft hij de dingen door, die onder ons volkomen zekerheid hebben. Hij is van een schilderspalet voorzien. Een andere manier om de apostelen te kenmerken is iets opnemen uit het evangelie wat bij lezing het eerst de aandacht trekt. Bij Markus (met opgeheven vinger als het ware zeggend: Let op!) is het zijn verwijzing naar de profeten, wat de reden zou kunnen zijn dat er bij hem een boek is afgebeeld. De geschiedenis die hij verder beschrijft, heeft hij waarschijnlijk van de apostel Petrus vernomen. Om dezelfde reden is het Mattheus die vergezeld wordt door een engelenfiguur. Als we zijn evangelie opslaan is na het geslachtsregister het eerst wat de aandacht trekt het aantal keren in het eerste hoofdstuk dat een engel verschijnt om een boodschap over te brengen aan Maria aan Jozef en bijvoorbeeld de herders.

	De ramen van onze kerk zijn voorzien van gebrandschilderde delen. Het betreft ons gemeentewapen van Dinteloord, de Brabantse en Nederlandse leeuw en onder andere een gedenktekst die herinnert aan het bombardement in november 1944 en de daaropvolgende wederopbouw. Deze verwijzen zo naar onze landstreek en het vorstenhuis, als onderdeel van de plaatselijke geschiedenis.
	Echter de ramen naast het preekgestoelte hebben een andere boodschap. Zij verwijzen naar de sacramenten Doop en Heilig Avondmaal. Links is het de neerdalende duif als teken van de Heilige Geest, die hier (zoals bij de doop van Jezus) neerdaalt bij het doopvont. Rechts zien wij korenaren en een druiventros als beeld van het Heilig Avondmaal. Het laatste teken geeft tevens een beeld van vrucht dragen wat een plaats heeft in elk christenleven als het goed is.

Naast de symbolen zijn er ook bouwkundige elementen in het kerkgebouw die een betekenis hebben. Het plafond is er een zoals dat al vanaf het begin van de oude kerk bij de aanvang van de verbreiding van het christendom wordt toegepast in de basilica, de oervorm van het kerkgebouw (wat een gehoor of rechtszaal was in de Romeinse tijd). Dit is in onze kerk samengesteld uit vierkante vakken. Deze hebben een eigen naam gekregen namelijk cassetten-plafond. Als wij de verzamelvierkanten rondom de koepel in de kerk tellen komen wij op een aantal van 8 vlakken. Acht is teken van oneindigheid en natuurlijk doet dit herinneren aan de achtste dag, die herhaling is van de eerste en dag van samenkomst van de gemeente. Ook de pilaren zijn te kenmerken met een eigen benaming. Het gaat om zogenaamde Dorische zuilen. Deze naam houdt verband met de vorm van de kapitelen, de bekroning/overgang naar het plafond. De hoofdeigenschappen van de Dorische stijl zijn eenvoud, kracht en hechten aan logisch verband van de onderdelen.

Op de afbeeldinging ziet u een schilderij van Nicholaes Maes (1634-1693), vermoedelijk een leerling van Rembrand wat door onze voormalige dorpsgenoot Karel Rijkhals is nageschilderd en in de consistoriekamer een plaatsje heeft gekregen.